گروه سیاسی «سراج24»-مذاکرات هستهای به مقطع حساس خود رسیده است؛ این را می‌توان از تغییر یکباره در تیم مذاکره کننده هستهای دریافت.
اولین دور از گفتگوهای ایران و آمریکا، در سطح معاونان وزرای خارجه، از روز شنبه در ژنو آغاز به کار کرد. این مذاکرات که اولین دور از گفتگوهای دو جانبه پس از ترسیم خطوط اصلی مذاکرات از سوی مقام معظم رهبری درخصوص توافق جامع و نه دو مرحله‌ای است، با حضور علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و حسین فریدون برادر و معتمد رئیس‌جمهور همراه شده است. این اولین باری است که یک مقام آگاه درخصوص برنامه هستهای به تیم مذاکره کننده هستهای اضافه شده است تا درخصوص مسائل مهم فنی به تیم هستهای مشاوره بدهد. شامگاه گذشته محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در گفتگویی به چرایی تغییر در تیم مذاکره کننده هستهای پرداخته است. او گفته «به نظر مسولان کشور در حال حاضر به شرایطی در مذاکرات رسیده اند که بحث های هسته ای نیاز به تصمیم گیری جدی در سطح عالی کشور دارد، به همین دلیل از آقای صالحی درخواست شد تا در این دوره از مذاکرات حضور داشته باشد تا موضوعات به صورت شفاف، دقیق و ریز بررسی شود». وی افزود: موضوعات هسته ای ابعاد مختلفی دارد ، ما غنی سازی و راکتور اراک را داریم ، مجموعه این بحث ها نیاز به اشراف کامل به برنامه هسته ای صلح آمیز کشور دارد که آقای صالحی به عنوان رییس سازمان انرژی اتمی، فردی متخصص و علمی با سوابق هستهای است که در این حوزه اشراف کامل دارند.
وزیر خارجه کشورمان گفت: این بار احساس کردیم که زمان زیادی به پایان مهلت باقی نمانده است، که باید در یک سطحی با اشراف کافی به موضوعات که همه مسایل را همه جانبه نگاه کند، شخص آقای صالحی می تواند در این بخش به ما کمک کند.
اضافه شدن فردی در سطح صالحی در این دور از مذاکرات نظر تیم مذاکره کننده هستهای ایران بوده است. طرف آمریکایی نیز در پاسخ به پیشنهاد ایران، در این دور از مذاکرات وزیر انرژی خود را به تیم مذاکره کننده اضافه کرده است .
اما تغییر دیگر تیم مذاکره کننده هسته ای ایران، اضافه شدن حسین فریدون است. آنگونه که محمدعلی حسینی، مدیرکل دیپلماسی رسانه‌ای وزارت امورخارجه اعلام کرده علت حضور فریدون در ژنو «انجام مشورت‌ها و هماهنگی‌های لازم در طول مذاکرات فعلی» است البته این نخستین باری نیست که نام حسین فریدون درباره مذاکرات هستهای به میان آورده می‌شود. در یک سال اخیر هر زمان که مذاکرات هستهای به نقاط حساس خود رسید، پای برادر حسن روحانی نیز به میان آمد. تیرماه امسال و در حالی که مدت زمان گام اولیه توافق ژنو رو به اتمام بود، حسین فریدون به وین رفت تا در مذاکرات فشرده میان طرفین شرکت کند. حضور برادر رئیس‌جمهور در آن دور از مذاکرات معنای ویژه‌ای داشت البته بعدها گفته شد سفر فریدون به وین به درخواست جواد ظریف بوده و به خاطر برخی فشردگی‌های کاری، جواد ظریف خواست برادر رئیس‌جمهور در وین حضور یابد تا روند مذاکرات را به اطلاع روحانی برساند! آذرماه امسال و در روزهایی که تمدید 4 ماهه توافق ژنو نیز رو به اتمام بود و احتمال شکست مذاکرات افزایش یافته بود، باز هم برخی خبرگزاری‌ها از سفر حسین فریدون به وین خبر دادند. آن مذاکرات نیز بی‌نتیجه به پایان رسید و توافق ژنو برای 7 ماه دیگر نیز تمدید شد اما حسین فریدون کمی بعد خبر حضور خود در آن مقطع از مذاکرات را تکذیب کرد. این‌بار اما در آستانه دور جدید مذاکرات هستهای، حسین فریدون، برادر رئیس‌جمهور به‌صورت رسمی و به‌عنوان یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده عازم ژنو شده است! و این نشان می‌دهد هر بار مذاکرات به موعد و زمان حساس خود نزدیک شده، برادر رئیس‌جمهور وارد مذاکرات می‌شود. ظریف درباره چرایی اضافه شدن وی به تیم مذاکره کننده هستهای گفته که «حسین فریدون دستیار ویژه رییس جمهور در این مذاکرات است و برای هماهنگی با ریاست جمهوری و کشور حضور وی هم ضروری است».
براساس این گزارش، در حالی دور جدیدی از مذاکرات آغاز شده که آژانس بین المللی انرژی اتمی در تازه ترین گزارش خود می گوید ایران همچنان به پرسش های اصلی این آژانس درباره ابعاد احتمالی نظامی در برنامه هسته ای اش پاسخ نداده است! از سویی دیگر کنگره آمریکا با تعیین ضرب‌الاجل 24 مارس (سوم فروردین 1394) در عمل مذاکرات را تهدید به شکست کرده است. همین مساله فشار بر مذاکرات را بیشتر می کند اما به جهت ترسیم خطوط کلی مذاکرات از سوی رهبر معظم انقلاب، تیم مذاکره کننده ایرانی تحت هیچ عنوانی راضی به توافق و تفاهم دو مرحله ای نخواهد شد.
یکی از اصلی ترین مطالبات ایران در مذاکرات هسته ای، لغو تمامی تحریمها به صورت یکپارچه است. ظریف در این باره گفته است «در بحث تحریم ها و سایر موضوعات که باید به توافق رسید بحث های خوبی شده است. من فکر می کنم اختلاف نظر اصلی، روانی است که برخی کشورهای غربی به ویژه آمریکا و برخی جناح های داخلی آمریکا احساس می کنند که تحریم ها یک سرمایه برای آنان است ، در صورتیکه تحریم ها جز هزینه هیچ سودی برای آنان نداشته است .تا زمانیکه این باور در ذهن مذاکره کنندگان تغییر نکند و یا نتوانند در برابر فشارهای سیاسی گروهها و افرادی که منافعشان در تنش است مقاومت کنند، رسیدن به توافق کار بسیار مشکلی خواهد بود، زیرا تا زمانیکه هدف را حفظ فشار بر ایران بدانند هیچ گاه به نتیجه نخواهند رسید. ظریف تاکید کرد: تا زمانیکه فکر کنند با فشار می توانند به راه حل برسند و تحریم را اهرم فشار خوبی قرار دهند راه حل دور از دسترس خواهد بود ،احترام به حقوق ملت ایران تنها راه رسیدن به توافق جامع هسته ای خواهد بود.
در همین زمینه ایران هسته ای در گزارشی نوشته که با وجود اینکه دیپلمات های ایرانی می گویند قصد دارند درباره کلیات و جزئیات توافق نهایی یک جا تفاهم کنند، اما شواهد نشان می دهد همچنان دستور کار مذاکرات رسیدن به یک چارچوب تا انتهای مارس 2015 (11 فروردین) است. برخی منابع می گویند اصلی ترین دستور کار مذاکرات فعلی، تعیین تکلیف پیشنهادی است که اخیرا امریکا درباره ظرفیت غنی سازی به ایران ارائه کرده است.
این پیشنهاد شامل ارکان زیر است:
1- انتقال مستمر اورانیوم 5 درصد تولید شده در ایران به گونه ای که ذخیره مواد ایران هرگز بالاتر از 500 کیلوگرم نباشد.
2- اعمال محدودیت هایی در زمینه چیدمان آبشارها و میزان مواد ورودی به آنها به منظور محدود ماندن غنی سازی در ایران حداکثر به میزان 6000 سو (حدود 7800 ماشین)
3- افزایش نظارت ها بر غنی سازی به میزانی فراتر از پروتکل الحاقی
4- برقرار ماندن محدودیت ها به مدت 15 سال
5- محدود کردن تحقیق وتوسعه به یک یا چند ماشین خاص
خبر بد این است که اطلاعات متنوع نشان می دهد تیم مذاکره کننده در حال حرکت به سمت پذیرش بخش های اصلی این پیشنهاد است.
یک کارشناس ارشد درتهران به «ایران هسته ای» گفت: «با این پیشنهاد چیزی به نام برنامه غنی سازی در ایران باقی نخواهد ماند. این یک برنامه کاملا بی خاصیت است. ضمن اینکه امریکا هیچ تعهدی هم در زمینه لغو تحریم های موثر ارائه نکرده است».
ایران خواهان آن است که بلافاصله پس از توافق نهایی همه تحریم ها به طور یکپارچه و یک جا لغو شود. امریکا اما یک جدول زمانی مشروط و بلند مدت 30 ساله را در این زمینه پیشنهاد داده است.
کارشناسی که «ایران هسته ای» با او گفت وگو کرده تاکید کرد: «آنچه امریکایی ها نام آن را توافق کلی روی چارچوب گذاشته اند همه جزئیات امتیازهایی را که ایران باید بدهد معلوم می کند. تنها موضوعی که می توان گفت این متن درباره آن واقعا به کلیات بسنده کرده جدول زمانی لغو تحریم هاست. امریکا در این باره هیچ تعهد روشنی ارائه نداده و همه چیز را به مذاکره بیشتر موکول کرده است. در واقع ما کل غنی سازی را تقدیم امریکا می کنیم و در ازای آن مذاکره درباره لغو تحریم را دریافت می کنیم نه خود لغو تحریم»!
